Skarga pauliańska to jedno z najskuteczniejszych narzędzi prawnych, jakie mają do dyspozycji wierzyciele, którzy chcą odzyskać swoje należności od dłużników. Dzięki niej można unieważnić czynności prawne dokonane przez dłużnika w celu ukrycia lub przekazania swojego majątku osobom trzecim, aby uniknąć spłaty długu. Skarga pauliańska pozwala wierzycielowi zająć i sprzedać majątek, który byłby niedostępny w zwykłym postępowaniu egzekucyjnym. Jednak nie zawsze jest ona skuteczna i nie zawsze można z niej skorzystać. W tym artykule dowiesz się, kiedy skarga pauliańska nie działa i jak się przed nią bronić.
Czym jest skarga pauliańska i kiedy można z niej skorzystać?
Skarga pauliańska jest uregulowana w art. 527 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim, wierzyciel może żądać unieważnienia czynności prawnej dokonanej przez dłużnika, jeśli spełnione są następujące warunki:
- czynność prawna została dokonana za darmo lub za niewspółmierną zapłatę;
- czynność prawna została dokonana po powstaniu wierzytelności wierzyciela lub gdy dłużnik wiedział lub powinien był wiedzieć, że wierzytelność powstanie;
- czynność prawna spowodowała, że dłużnik nie ma wystarczającego majątku do zaspokojenia wierzyciela lub znacznie utrudniła mu zaspokojenie;
- wierzyciel nie może zaspokoić się z majątku dłużnika w drodze egzekucji lub zabezpieczenia;
- osoba, która nabyła majątek od dłużnika, wiedziała lub powinna była wiedzieć o okolicznościach uzasadniających skargę pauliańską.
Przykładem czynności prawnej, która może być podważona przez skargę pauliańską, jest darowizna majątku dłużnika na rzecz jego małżonka, rodzica, dziecka lub innego krewnego. Innym przykładem jest sprzedaż majątku dłużnika za cenę znacznie niższą od rynkowej. W obu przypadkach wierzyciel może żądać unieważnienia takiej czynności i zwrócenia majątku do dłużnika, aby móc go zająć i sprzedać na poczet długu. Więcej przypadków możesz znaleźć na – https://bookfinanse.pl/skarga-paulianska/.
Jak się bronić przed skargą pauliańską?
Skarga pauliańska nie jest jednak bezwzględnym narzędziem wierzyciela. Istnieją sytuacje, w których dłużnik lub osoba trzecia, która nabyła majątek od dłużnika, mogą się przed nią skutecznie bronić. Oto niektóre z nich:
- Upływ terminu przedawnienia. Skarga pauliańska podlega terminowi przedawnienia wynoszącemu 10 lat od dnia dokonania czynności prawnej. Jeśli wierzyciel nie złoży skargi w tym czasie, traci możliwość jej dochodzenia. Termin ten nie jest jednak związany z terminem przedawnienia samej wierzytelności, który może być krótszy lub dłuższy w zależności od rodzaju długu.
- Brak zamiaru szkodzenia wierzycielowi. Skarga pauliańska nie może być skuteczna, jeśli dłużnik lub osoba trzecia nie działał z zamiarem szkodzenia wierzycielowi. Zamiar ten musi być udowodniony przez wierzyciela, co nie zawsze jest łatwe. Przykładem sytuacji, w której nie ma zamiaru szkodzenia, jest sprzedaż majątku dłużnika w celu spłaty innego, pilniejszego długu lub zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.
- Niewiedza o okolicznościach uzasadniających skargę pauliańską. Skarga pauliańska nie może być skuteczna, jeśli osoba, która nabyła majątek od dłużnika, nie wiedziała i nie powinna była wiedzieć o okolicznościach uzasadniających skargę pauliańską. Niewiedza ta musi być jednak uzasadniona i nie może wynikać z lekkomyślności lub niedbalstwa. Przykładem sytuacji, w której nie ma niewiedzy, jest nabycie majątku dłużnika od jego bliskiego krewnego lub za cenę znacznie odbiegającą od rynkowej.
- Zapłata rynkowej ceny za nabyty majątek. Skarga pauliańska nie może być skuteczna, jeśli osoba, która nabyła majątek od dłużnika, zapłaciła za niego cenę rynkową lub zbliżoną do rynkowej. W takim przypadku nie można mówić o uszczupleniu majątku dłużnika lub niewspółmierności zapłaty. Przykładem sytuacji, w której nie ma niewspółmierności, jest sprzedaż majątku dłużnika na aukcji internetowej lub w komisie.
Jakie są skutki skargi pauliańskiej?
Jeśli skarga pauliańska zostanie uwzględniona przez sąd, czynność prawna dokonana przez dłużnika zostaje unieważniona. Oznacza to, że majątek, który był przedmiotem tej czynności, wraca do dłużnika i staje się dostępny dla wierzyciela. Wierzyciel może wtedy zająć i sprzedać ten majątek w drodze egzekucji lub zabezpieczenia. Osoba, która nabyła majątek od dłużnika, traci prawo do niego i musi go zwrócić. Jeśli zapłaciła za niego jakąś cenę, może domagać się jej zwrotu od dłużnika.
Skutki skargi pauliańskiej dotyczą tylko stosunku między wierzycielem a dłużnikiem i osobą trzecią. Nie wpływają one na inne osoby, które mogły nabyć majątek od osoby trzeciej w dobrej wierze i za odpowiednią cenę. Takie osoby zachowują prawo do tego majątku i nie muszą go zwracać wierzycielowi.
Jak zapobiegać skardze pauliańskiej?
Skarga pauliańska jest groźnym narzędziem wierzyciela, które może pozbawić dłużnika lub osobę trzecią majątku nabytego w wyniku czynności prawnej. Aby uniknąć takiej sytuacji, należy zachować ostrożność i roztropność przy dokonywaniu takich czynności. Oto kilka wskazówek, jak zapobiegać skardze pauliańskiej:
- Nie dokonywać czynności prawnych za darmo lub za niewspółmierną zapłatę. Jeśli chcesz przekazać swój majątek komuś innemu, zrób to za odpowiednią cenę lub w ramach umowy, która nie budzi wątpliwości co do jej celu i warunków. Unikaj darowizn, sprzedaży za symboliczną kwotę lub innych form przekazania majątku, które mogą być uznane za próbę uniknięcia spłaty długu.
- Nie dokonywać czynności prawnych po powstaniu wierzytelności lub wiedząc o jej powstaniu. Jeśli masz już zaciągnięty dług lub wiesz, że taki dług powstanie, nie podejmuj żadnych działań, które mogłyby uszczuplić twój majątek lub utrudnić jego zajęcie przez wierzyciela. Jeśli jednak musisz dokonać takiej czynności, upewnij się, że nie naruszasz praw wierzyciela i że masz wystarczający majątek do zaspokojenia jego roszczeń.
- Nie dokonywać czynności prawnych z osobami blisko związanymi z dłużnikiem. Jeśli chcesz nabyć majątek od osoby, która jest dłużnikiem lub ma z nim bliskie relacje rodzinne, przyjacielskie lub biznesowe, zachowaj szczególną ostrożność i sprawdź, czy taka czynność nie narazi cię na ryzyko skargi pauliańskiej. Nie zgadzaj się na niewspółmierną zapłatę, nie przyjmuj darowizn i nie ufaj zapewnieniom dłużnika o braku problemów z wierzycielami. Zawsze sprawdzaj stan prawny i faktyczny majątku, który chcesz nabyć, i zabezpiecz się odpowiednimi dokumentami.
- Dokonywać czynności prawnych w dobrej wierze i z należytą starannością. Jeśli chcesz uniknąć skutków skargi pauliańskiej, musisz wykazać, że nie wiedziałeś i nie powinieneś był wiedzieć o okolicznościach uzasadniających skargę pauliańską. Nie możesz jednak liczyć na to, że niewiedza będzie wystarczającym argumentem obrony. Musisz również wykazać, że zachowałeś się z należytą starannością i nie popełniłeś żadnego błędu, który mógłby świadczyć o lekkomyślności lub niedbalstwie. Przykładem takiego błędu jest nabycie majątku bez sprawdzenia jego stanu prawnego, bez uzyskania opinii prawnej lub bez zawarcia umowy pisemnej.